Categorie: Lezers vragen

Ongeveer een maand geleden verhuisde ik van zelfstandig naar ‘beschermd wonen’. Ik ben sociaal ingesteld en pas me in het algemeen makkelijk aan, maar deze keer gaat het me moeilijk af. De meeste bewoners wonen hier al jaren en hebben onderling hechte banden, en als nieuweling vind ik niet mijn draai. Ik heb me bijvoorbeeld aangemeld voor de bridgeclub, maar kreeg het gevoel dat iedereen naar me keek alsof ik er niet bij hoorde, en dat ze niet blij waren om een plaats aan tafel voor me vrij te maken. Ik dacht dat ik er door de verhuizing veel vrienden bij zou krijgen, maar het tegenovergestelde is waar, ik voel me erg eenzaam. Misschien heb ik een vergissing begaan door hierheen te komen?

Beste lezer,

Je beschrijft een proces dat normaal en onvermijdelijk is, en dat hoort bij een verhuizing. Verhuizen naar beschermd wonen brengt, zoals elke verandering in ons leven, veel uitdagingen met zich mee: je aanpassen aan de nieuwe omgeving, de regels en normen van de nieuwe plek leren kennen, de kennismaking met nieuwe mensen etc. In tegenstelling tot andere veranderingen in het leven, gaat de overgang naar een beschermd wonen meestal ook nog gepaard met obstakels op andere fronten. Je moet bijvoorbeeld afstand doen van meubilair en voorwerpen, en het huishouden ontmantelen waarin je jarenlang hebt geleefd.

Het feit dat je een sociaal mens bent en makkelijk acclimatiseert, kan je zeker helpen, in die zin dat je misschien herinneringen hebt aan vroegere veranderingen, bijvoorbeeld een verandering van werkomgeving, en hoe je dat toen hebt aangepakt. Maar eenzaamheid is nou eenmaal een onvermijdelijk gevolg van verhuizing, sterker nog, je bevinden tussen mensen die je niet kent en die gesloten overkomen, kan het gevoel van eenzaamheid nog versterken.
Ik ben overtuigd dat als je pogingen blijft doen om contact te krijgen, die uiteindelijk tot succes zullen leiden. Geef niet op! Vergeet ook niet dat we de buitenwereld door onze eigen ogen aanschouwen, en dat we onze innerlijke beleving wel eens op het uiterlijke projecteren. Als we ons eenzaam voelen, ervaren we de mensen om ons heen ons als afstandelijk en koud.

Wat je concrete vraag betreft, een maand lijkt me niet genoeg om te beslissen of je een vergissing hebt begaan. Het kost tenminste drie maanden tot mensen beginnen te voelen dat ze ergens horen. Daarom is mijn advies om de moeite te accepteren die hoort bij de aanpassing aan een nieuwe omgeving, door te zetten en niet op te houden met sociaal te zijn. Je zult al snel merken dat mensen je graag willen leren kennen en je betrekken.
Veel succes!

Maya Shalev

Beste Elah, mijn man en ik zijn bijna dertig jaar getrouwd. We hebben een hele goeie relatie, op een punt na. Mijn man is een verzamelaar en kan moeilijk spullen weggooien. In de loop van ons huwelijk heeft hij allerlei voorwerpen mee naar huis gebracht waar we niks mee doen. Hij vindt dingen op straat en denkt dat we die in de toekomst misschien nodig hebben of dat de kinderen ze kunnen gebruiken. Ons huis (dat toch al niet erg groot is) staat echt helemaal vol en ik voel me verstikt. Met Pesach krijgen we de hele familie over de vloer en ik zou graag het huis grondig willen schoonmaken en vooral overbodige dingen willen opruimen, maar mijn man stemt daar niet mee in. Wat moeten we doen?

Beste lezer,

Dank je wel voor je vraag. Ten eerste is het fijn te horen dat jij en je man al zo lang samen zijn en een hele goede relatie hebben. Maar inderdaad, zoals in elk huwelijk kunnen er ook af en toe strubbelingen zijn of punten van elkaar waar je moeite mee hebt.

Met betrekking tot je vraag, wat lastig dat je man zo veel verzamelt en maar moeilijk dingen kan weggooien. En ook dat het er nu zelfs toe heeft geleid dat jij je helemaal verstikt voelt in je eigen huis. Ik begrijp dat het een al langer bestaand probleem is dat je op verschillende manieren hebt geprobeerd om aan te kaarten, maar helaas nog zonder resultaat.

Er zijn vele soorten verzamelaars, maar er is een belangrijk verschil tussen iemand met problematische verzameldrang, ook wel aangeduid met de term ‘hamsteraar’ of in het Engels ‘hoarder’, en een ‘gewone’, fanatieke verzamelaar. Een hamsteraar kan zaken niet ordenen, de hoofd- en bijzaken niet van elkaar onderscheiden, en maar moeilijk dingen weggooien. Waar een boekverzamelaar bijvoorbeeld goed een bepaald boek kan terugvinden, lukt dat de hamsteraar vaak niet, omdat die geen idee heeft waar het ligt. Is dit herkenbaar?

Verzameldrang is een bekend probleem dat geregeld voorkomt en als zodanig zelfs apart wordt benoemd in het psychiatrisch handboek (DSM-5). Je man zou dus hierin zeker niet alleen staan. Een belangrijke vraag is natuurlijk waar de verzameldrang vandaan komt. Uit onderzoek blijkt dat verzameldrang ten dele een erfelijke component bevat; het komt in bepaalde families vaak voor. Maar ook nare gebeurtenissen vroeger of later in het leven kunnen een rol spelen bij het ontstaan of verergeren van het verzamelen.

Heb je je man wel eens gevraagd wat de reden is dat hij zoveel verzamelt? Waarom hecht hij zoveel waarde aan al zijn spulletjes? Geeft het hem houvast of controle? Of veiligheid en geborgenheid? Verzamelen kan namelijk te maken hebben met de angst om los te laten en met weerstand voor nieuwe gebeurtenissen. Voor iets nieuws heb je ruimte nodig en moet je loslaten, maar door het verzamelen zorg je dat je jezelf bijna letterlijk vastzet.

Het is duidelijk dat jij veel hinder ondervindt van het gedrag van je man, en dat zie je helaas vaker. De omgeving heeft veel last van de (in hun ogen) rotzooi, terwijl de verzamelaar zelf niet altijd veel lijdensdruk ervaart van het verzamelen. Hoe zit dat bij jouw man? Denk je dat hij er zelf nadelige effecten van ondervindt? Heb je hem dat wel eens gevraagd?
Het kan ook zijn dat het verzamelen zelf niet per se een probleem voor hem vormt, maar wel het feit dat mensen bijvoorbeeld niet graag (meer) bij jullie langskomen. Of dat hij wel degelijk merkt dat zijn verzameldrang een bron is van ruzies of ergernissen en hij daar vanaf zou willen. Als dat zo is, dan is de stap naar het bespreekbaar maken of een oplossing zoeken een stuk dichterbij.

Vandaag de dag bestaan er gelukkig goede behandelingen, waarbij je samen met een behandelaar probeert inzicht te krijgen in de reden van de verzameldrang, en in de positieve maar ook de negatieve effecten van het verzamelen. Daarna kan de verzameldrang zelf worden aangepakt. Het is geen makkelijk proces, en daarom is het erg belangrijk dat de client voldoende motivatie heeft om veranderingen aan te brengen.

Hopelijk lukt het je hierover een open gesprek met je man te voeren, waarbij je je eigen gevoel ten aanzien van het gedrag kan uiten, maar hem tegelijkertijd kunt vragen naar zijn beweegredenen en behoeften. Het is aan te raden niet meteen te beginnen over oplossingen als het weggooien van spullen, die waarschijnlijk bij je man weerstand oproepen.

Stel dat het lastig blijft om het onderwerp aan te kaarten zonder dat er irritaties ontstaan, misschien kan het dan helpen als iemand anders van de familie of vrienden ernaar vraagt? Mogelijk voelt je man zich zo minder aangevallen of is hij meer bereid er in ieder geval over in gesprek te gaan. Op die manier zorg je ervoor dat dit probleem minder tussen jullie in komt te staan, en niet ten koste gaat van jullie goede relatie. Veel succes!

Rosaura Polak
klinisch psycholoog